Sylwek Szweda

BUDKA SUFLERA - Z dalekich wypraw - KRZYSZTOF CUGOW

 

autor tekstów piosenek:

Historia Budki Suflera, choć oficjalnie zespół istnieje od 1974, sięga roku 1969 i pierwszych prób muzycznych wokalisty Krzysztofa Cugowskiego (wówczas jeszcze licealisty) i jego szkolnych kolegów – gitarzysty Krzysztofa Broziego, basisty Janusza Pędzisza i perkusisty Jacka Grüna. Z pierwszych nagrań zespołu w tym składzie zachował się do dziś tylko jeden utwór – "Blues George'a Maxwella", wydany później na albumie Underground. Grupa przestała istnieć jesienią 1970.

W roku 1970 Krzysztof Cugowski dołączył do zespołu Romualda Lipki – Stowarzyszenie Cnót Wszelakich. Grupa ta przyjęła później nazwę Budka Suflera. W skład zespołu wchodzili ponadto: gitarzysta Andrzej Ziółkowski i perkusista Ryszard Siwiec. Występowali w tym składzie do wiosny 1971 roku, kiedy to Cugowski podjął studia. Grupa czekała na powrót wokalisty pracując w Teatrze im. Osterwy i grając muzykę w spektaklu Fredry "Gwałtu, co się dzieje!". Sukces przedstawienia pozwolił zespołowi trwać bez frontmana. W tym czasie doszło do kilku zmian perkusisty, ostatecznie został nim Zbigniew Zieliński. Skład uzupełniał Leszek Wijakowski, znany z występów w grupie Minstrele.

Punktem zwrotnym w karierze zespołu okazał się pomysł wieloletniego przyjaciela Budki, Jerzego Janiszewskiego na nagranie polskiej wersji utworu "Ain't No Sunshine" z repertuaru Billa Withersa. Mimo początkowo sceptycznego nastawienia muzyków, nagrania dokonano. W nagraniu brał udział chórek i sekcja instrumentów smyczkowych. Rezultatem sesji było ponad 20 wersji tego utworu (zatytułowanego "Sen o dolinie"), spośród których wybrano tę, w której pod koniec na skutek pomyłki perkusisty wszystkie instrumenty przestają grać, a tylko wokalista kontynuuje śpiewanie (wersję tę zamieszczono na Underground). Utwór pociągnął za sobą propozycję nagrania płyty (od Polskich Nagrań) i licznych koncertów.

 

Cień wielkiej góry (1975-1976) 

Jesienią 1974 roku zespół nagrał jeden ze swych największych przebojów – "Cień wielkiej góry", zainspirowany tragiczną śmiercią dwóch polskich himalaistów, Zbigniewa Stepka i Andrzeja Grzązka w sierpniu 1973. W listopadzie powstała kompozycja "Lubię ten stary

obraz", a na początku 1975 roku – "Memu miastu na do widzenia". Był to ostatni utwór

z udziałem Zbigniewa Zielińskiego, który odszedł z zespołu. Zastąpił go Tomasz Zeliszewski, wcześniej perkusista w tarnowskiej grupie Vabanque.

Do nagrania debiutanckiego albumu zaproszono Czesława Niemena oraz żeński zespół Alibabki. Włączono także sekcję instrumentów smyczkowych. Niemen wykonał dwie partie instrumentalne do suity "Szalony koń", wnosząc do brzmienia albumu charakterystyczny dźwięk swojego rzadkiego jak na owe czasy w Polsce instrumentu – Mooga, na którym pozostałe partie (Niemen został przez realizatora wyproszony ze studia przed zakończeniem sesj) dograł Marek Stefankiewicz.

Na albumie nie pojawił się utwór "Sen o dolinie", gdyż nie zgodziła się na to wytwórnia płytowa (która musiałaby płacić za niego tantiemy, jako że kompozycja była dziełem zagranicznego artysty). Zabrakło również "Memu miastu na do widzenia", ponieważ utwór ten został napisany w całości przez Lipkę, a muzycy umówili się wcześniej, że na debiutanckiej płycie znajdą się wyłącznie kompozycje duetu Lipko-Cugowski. Zrealizowano jednak pomysł z ostatniej chwili – utwór "Jest taki samotny dom".

Zespół przedstawił kilka projektów okładki albumu, jednak wszystkie zostały odrzucone przez głównego plastyka Polskich Nagrań. Ostatecznie Romuald Lipko zadecydował, że okładka będzie całkowicie biała, jedynie z nazwą zespołu i tytułem na środku. Na rewersie umieszczono zdjęcia muzyków w wykonaniu lubelskiego fotografa, Leo Sarneckiego.

Premiera albumu okazała się sukcesem. Utwór "Cień wielkiej góry" zajął pierwsze miejsce, a sam zespół zdobył tytuł "Polskiego zespołu roku – 1974" na liście przebojów roku 1974 Rozgłośni Harcerskiej. Już po kilku dniach sprzedaży wykupiono cały nakład. Pojawiły się też zaproszenia z zagranicy. Najważniejszym był wyjazd do NRD. W NRD powstały niemieckie teksty do kilku przebojów Budki Suflera, autorami których byli Bernd Maywald, Kurt Demmler i Kirsten Steinckert. Nikt w zespole nie znał niemieckiego, ale utwory Budki Suflera zyskały uznanie słuchaczy Radia NRD. Wytwórnia Amiga zaproponowała zespołowi nagranie płyty, ale projekt ten nie doszedł do skutku. Krzysztof Cugowski z nie do końca jasnych powodów nie zjawił się w umówionym terminie na sesji nagraniowej, a gdy później wytwórnia zaproponowała drugie podejście, zespół wrócił właśnie z intensywnej trasy koncertowej, bezpośrednio po której wokalista nie był w stanie wziąć udziału w nagraniach. Epizod ten wpłynął na późniejsze odejście Cugowskiego z zespołu.

Na początku 1976 roku ukazał się drugi album, Przechodniem byłem między wami. Mimo iż początkowo zespół planował umieszczenie na nim utworów, które wcześniej debiutowały już

w radiu, ostatecznie zdecydowano się na wyłącznie premierowy materiał. Dlatego też na płycie znalazło się tylko 6 utworów. Była znacznie cięższa w formie od przebojowego debiutu, a także gorsza pod względem technicznym (jakość nagrania). Pomimo to sprzedawała się lepiej od Cienia wielkiej góry, zdobywając pierwszą w historii zespołu złotą płytę.

W 1977 nieporozumienia między wokalistą a pozostałymi muzykami przybrały na sile, kiedy zażądał on wyłączenia swojego nazwiska przed nazwę zespołu. Wkrótce potem Romuald Lipko wyrzucił Cugowskiego z Budki Suflera. Od 1 stycznia 1978 zespół nie miał wokalisty. Doszło też do innych zmian w składzie: Lipko przesiadł się na instrumenty klawiszowe, przy gitarze basowej zastąpił go Andrzej Ziółkowski, natomiast nowym gitarzystą został Jan Borysewicz – późniejszy lider Lady Pank. Wokalistą początkowo wybrano Stanisława Wenglorza, który wcześniej śpiewał m.in. w grupie Skaldowie. Odbyło się kilka sesji (z nagranych wtedy utworów do tej pory cztery ujrzały światło dzienne: "Rozmowa", "Kula nocnego światła", "Ślady na piasku", "Życiowy numer") i koncertów, po czym uznano, że Wenglorz nie radzi sobie jako wokalista rockowy. Ostatecznie frontmanem został Romuald Czystaw, występujący do tej pory w zespole Dzikie Dziecko.

Ukończył Państwową Szkołę Muzyczną w Lublinie. Założył w 1969 zespół Budka Suflera, w którym jest wokalistą. W 1972 połączył siły z Romualdem Lipko z zespołu Zrzeszenie Cnót Wszelakich. Zespół nadal występował pod nazwą Budka Suflera. W 1975 znalazł się na drugim miejscu w notowaniu "Wokaliści roku" przeprowadzonego przez czasopismo "Non Stop". W 1976 opuścił Budkę Suflera na osiem lat. W tym czasie pracował z zespołami Spisek i Cross. Do Budki Suflera powrócił w 1984.

W drugiej połowie lat 80. koncertował i pracował fizycznie w USA. Budka Suflera wróciła do kraju w 1992 na nagranie płyty Cisza, która przyniosła formacji sukces artystyczny i komercyjny wystarczający do podjęcia decyzji o powrocie na stałe na polski rynek muzyczny. W połowie lat 90. Krzysztof Cugowski rozwiódł się ze swoją pierwszą żoną Małgorzatą i ożenił się z poznaną w Stanach Zjednoczonych Joanną.

 

Największy sukces w karierze Cugowskiego przyniosła płyta Nic nie boli, tak jak życie, której sprzedaż przekroczyła milion egzemplarzy. Dzięki temu zespół w listopadzie 1999 wystąpił w sali Carnegie Hall w Nowym Jorku.

W 2001 wydał solową płytę z coverami polskich i zagranicznych standardów rockowych. W 2007 wystąpił jako gość specjalny w programie Jak oni śpiewają?, gdzie w duecie z Nataszą Urbańską zaśpiewał przebój "Jest taki samotny dom".

W 2005 był członkiem Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. W tym samym roku w wyborach parlamentarnych uzyskał mandat senatora VI kadencji z ramienia Prawa i Sprawiedliwości w okręgu lubelskim. W przedterminowychwyborach parlamentarnych w 2007 nie ubiegał się o reelekcję.

Ojciec Piotra i Wojciecha (członków zespołu Bracia z małżeństwa z Małgorzatą) oraz Krzysztofa juniora (z drugiego małżeństwa z Joanną).

 

Romuald Lipko (ur. 3 kwietnia 1950 w Lublinie) – polski kompozytor i multiinstrumentalista(instrumenty klawiszowe, trąbka, gitara basowa).

Ukończył podstawową szkołę muzyczną, z liceum muzycznego został wydalony za udział w programie telewizyjnym. Od początku lat 70. Lipko był basistą, a później głównie klawiszowcem i kompozytorem w jednym z najbardziej popularnych zespołów muzycznych w Polsce – Budce Suflera.

Niektóre z jego pierwszych kompozycji w Budce to Piosenka, którą być może napisałby Artur Rimbaud, Zdarzenie oraz Biały demon.

W 1978 przejął rolę lidera Budki Suflera po odejściu wokalisty Krzysztofa Cugowskiego (do 1984 r.)

Jego największym sukcesem komercyjnym okazała się płyta Nic nie boli, tak jak życie, wydana w 1997 roku. Sprzedała się w ponad milionowym nakładzie.

Sukcesem muzycznym natomiast był występ w nowojorskiej Carnegie Hall i sesja nagraniowa w Village Studio w Los Angeles pod okiem Grega Phillinganesa. Współpracował wtedy zMarcusem Millerem, Stevem Lukatherem i Sheilą E.

Romuald Lipko współpracował z wieloma polskimi wokalistkami. Pisał piosenki m.in. dla Anny Jantar (Nic nie może wiecznie trwać, Do żony wróć, Układ z życiem), Urszuli (Dmuchawce latawce wiatr, Malinowy król, Za twoje zdrowie mała) Ireny Jarockiej (To za mało, Nie odchodź jeszcze) Zdzisławy Sośnickiej (Aleja gwiazd, W kolorze krwi, Serce pali się raz, Powiedz mi panie, Będzie co ma być), Izabeli Trojanowskiej (Jestem twoim grzechem, Wszystko czego dzis chcę, Nic za nic), Barbary Sikorskiej (CDN, Mniejsze zło, Gramatyka miłości, Zakochajmy się jak dzieci) Ireny Santor (Jak fart, to fart,Jeszcze kochasz mnie), Maryli Rodowicz (Tak nam słodko, tak nam gorzko), Eleni (Postaw na mnie, a zatrzymam deszcz).

W 2005 ukazała się kompilacja Przeboje Romualda Lipko, zawierająca piosenki skomponowane przez niego i śpiewane m.in. przez Annę Jantar, Izabelę Trojanowską, Urszulę, Irenę Santor, Zdzisławę Sośnicką, Marylę Rodowicz i Małgorzatę Kożuchowską. Niektóre z nich są premierowe, jak Układ z życiem Anny Jantar odnaleziony w archiwum Lipki.