ukryj menu          

Pod żaglami Zawiszy

słowa i muzyka: Marusia Burakówna i „Zawiszacy”
(piosenka żeglarska z okresu 20-lecia międzywojennego)
         G                                G7                             C

Pod żaglami Zawiszy, życie płynie jak w bajce.

                                          G    D7                                       G

Czy to w sztormie, czy w ciszy, czy w noc ciemną, dzień jasny.

 

 Białe żagle na masztach - to jest widok mocarny,

W sercu radość i siła - to "Zawisza" nasz "Czarny".

 

 Kiedy grot ma dwa refy, fala pokład zalewa,

To załoga "Zawiszy", czuje wtedy, że pływa.

 

 Więc popłyńmy raz jeszcze, w tę dal siną bez końca,

Aby zażyć swobody, wiatru, morza i słońca.

 

POD ŻAGLAMI ZAWISZY .wmv
SZANTY-Pod żaglami ZAWISZY-Under sails "Zawisza"-nr 305.flv


Opowieści o Zawiszy Czarnym


Począwszy od tej najdawniejszej - historii średniowiecznej postaci rycerza Zawiszy Czarnego, który prosto z pól bitewnych przeszedł do legend przez co stał się inspiracją harcerstwa polskiego, konstytuując drugi punkt Prawa ("Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy"),
 aż po historię flagowych jachtów ZHP, które pod bukszprytem nosiły i nadal noszą galion w kształcie głowy znamienitego rycerza. Jachtów uwiecznionych w najsłynniejszej polskiej pieśni żeglarskiej ... "Pod Żaglami Zawiszy".

Szkuner ZAWISZA CZARNY jest kontynuatorem tradycji przedwojennego jachtu szkolnego o tej samej nazwie, będącego także harcerskim statkiem szkolnym. Ten pierwszy ZAWISZA CZARNY (ex PETREA, 168 BRT, wod. 1902), będący trzymasztowym szkunerem z bryfokiem, do wybuchu wojny pływał pod dowództwem generała Mariusza Zaruskiego. Odzyskany po wojnie, ze względu na fatalny stan, po kilkuletnim postoju w Stoczni Gdyńskiej, został zatopiony w Zatoce Gdańskiej.

     Obecny ZAWISZA CZARNY jest przebudowanym na trzymasztowy szkuner gaflowy dawnym lugrotrawlerem typu B-11 o nazwie CIETRZEW (171 BRT, 55 NRT), z nieudanej serii tzw. „ptaszków”. Zbudowano go w 1952 (1951 wg części źródeł) roku w Stoczni Północnej w Gdańsku dla śwonoujskiego Przedsiębiorstwa Połowów Dalekomorskich ODRA. Przez pewien czas na Morzu Północnym zajmował się zgodnie z przeznaczeniem rybołóstwem, lecz wychodziło mu to słabo. Ponieważ okazał się nieprzydatny dla rybaków, w 1957 przejęło go Polskie Ratownictwo Okrętowe i przekształciło w statek-bazę, wykorzystywaną przy podnoszeniu wraków.  Gdy okazał się zbędny w tej nowej roli, Ministerstwo Żeglugi w styczniu 1960 przekazało go nieodpłatnie harcerstwu. Początkowo przewidywano dla niego rolę hulku, lecz potem ładownie zmieniono w pomieszczenia dla załogi, aż wreszcie Stocznia Marynarki Wojennej w Gdyni przebudowała go prowizorycznie na żaglowiec.

Mariusz Zaruski (ur. 31 stycznia 1867 w Dumanowie*, zm. 8 kwietnia 1941 w Chersoniu) – pionier polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego, generał brygady Wojska Polskiego,taternik. 
Postać wszechstronna – fotografik, malarz, poeta i prozaik. Marynarz, żeglarz i podróżnik. Konspirator, zesłaniec, legionista, ułan, wreszcie generał Wojska Polskiego i adiutantprezydenta RP. Taternik, grotołaz, ratownik, instruktor i popularyzator narciarstwa i turystyki górskiej. Założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Instruktor harcerski ZHP i wychowawca młodzieży.
Przez całe życie poświęcał się intensywnej działalności państwowej i społecznej. Również przez całe życie intensywnie ćwiczył, zachowując wysportowaną sylwetkę do późnej starości.
Urodził się w Dumanowie k. Kamieńca Podolskiego na Podolu. Naukę rozpoczął w prywatnej szkole powszechnej w Mohylewie Podolskim. Dzięki wychowaniu wyniesionemu z domu oparł się rusyfikacji. Edukację kontynuował w gimnazjum rosyjskim w Kamieńcu Podolskim, gdzie trafił pod opiekę stryja, z którym brał udział w działalności konspiracyjnej. W 1885 roku, po zdaniu matury wyjechał na studia matematyczno-fizyczne do Uniwersytetu w Odessie. W czasie studiów zetknął się po raz pierwszy z morzem. Codziennie obserwował morze i utrwalał je na płótnie. Udane próby malarskie zachęciły go, aby wstąpić do Szkoły Sztuk Pięknych. W czasie wakacji jako wolontariusz zaciągał się na różne statki i odbywał egzotyczne podróże naDaleki Wschód, Syberię, do Chin, Japonii, Indii, Egiptu i Syrii.
 
Za działalność patriotyczną został zesłany w 1894 roku do Archangielska, gdzie ukończył Szkołę Morską z tytułem Szturmana Żeglugi Wielkiej. Pod słowem honoru dostał pozwolenie na odbywanie podróży. W pierwszym rejsie na żaglowcu "Derżawa" popłynął przez Ocean Lodowaty do Norwegii z ładunkiem drewna i futer. Pływał po morzach arktycznych jako kapitan na statku "Nadieżda".
Po odbyciu kary zsyłki powrócił na dwa lata do Odessy, gdzie ożenił się z Izabelą Kietlińską. Następnie pojechał do Krakowa (1901-1906), gdzie ukończył malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych. Z powodu złego stanu zdrowia żony przeniósł się (1907) do Zakopanego. Na wytyczaniu szlaków w Tatrach, szkoleniu przewodników i pracy w TOPR (inicjator i pierwszy naczelnik dzisiejszego GOPR) zastała go I wojna światowa. Był już wtedy znanym działaczem i publicystą, który doprowadził do tego, że zimowe Zakopane pod względem liczby turystów dorównywało letniemu. W 1907 na nartach zdobył Kozi Wierch, a w 1911 Kościelec.
Do Legionów wstąpił pociągając swoim przykładem wiele osób, w tym górali z TOPR, którzy przyzwyczaili się widzieć w nim swojego przewodnika. Zaruskiemu powierzono zadanie sformowania 11. Pułku Ułanów i objęcia nad nim dowództwa. Odznaczony Virtuti Militari V klasy (podczas walk o Wilno wsławił się brawurowo dokonanym atakiem na dworzec kolejowy) oraz kilkakrotnie Krzyżem Walecznych, karierę wojskową skończył jako generał brygady i adiutant prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. W stan spoczynku przeszedł przedprzewrotem majowym w 1926 roku.
 
Na emeryturze poświęcił się całkowicie działalności propagandowej i organizacyjnej na rzecz zrozumienia przez Polaków wartości morza w aspekcie gospodarczym i moralno-politycznym. Propagował sport żeglarski i modę wśród elit gospodarczych i politycznych na jachtingmorski. Dążył do realizowania praktycznego morskiego wychowania młodego pokolenia. Wraz z Antonim Aleksandrowiczem zorganizowałYacht Klub Polski i wpłynął na zaopatrzenie go w pierwszy w kraju pełnomorski jacht, nazwany "Witeź". Był też pierwszym komandorem YKP. Z jego też inicjatywy powstała Liga Morska i Rzeczna (później Liga Morska i Kolonialna).
Był faktycznym twórcą Komitetu Floty Narodowej (będącego do tej pory tylko niezrealizowaną, zapomnianą uchwałą sejmową), z którego składek kupiono m.in. żaglowiec "Dar Pomorza". Był projektodawcą Inspektoratu Wychowania Morskiego Młodzieży. Zorganizował Morską Komisję Terminologiczną z udziałem przedstawicieli Akademii Umiejętności, Marynarki i Uniwersytetów, która opracowała i wydała drukiem sześć zeszytów Słownika Morskiego polsko-angielsko-francusko-niemiecko-rosyjskiego.
W przedwojennej Polsce jednym z najaktywniejszych nurtów żeglarskich było harcerstwo. W 1929 po raz pierwszy spotkał na kursie żeglarskim w Jastarni, na którym był głównym wykładowcą, grupę harcerzy. Odtąd jego losy bardzo silnie związały się z harcerstwem. Zaruski znany był z powiedzenia, że "W twardym trudzie żeglarskim hartują się charaktery". Realizując tę myśl objął w 1935 funkcjękapitana na szkunerze, który pierwotnie nazwano "Harcerz", a który na życzenie generała przemianowano na "Zawisza Czarny". W tym czasie Zaruski zwyciężył w wyborach na prezesa Polskiego Związku Żeglarskiego, co stało się znaczącą cezurą w rozwoju polskiego żeglarstwa – zintegrowany został wielonurtowy ruch żeglarstwa harcerskiego, akademickiego i klubowego, z ukierunkowaniem na żeglarstwo masowe, a szczególnie morskie.
Ostatnie zdjęcie gen. Mariusza Zaruskiego z więzienia NKWD
Na jachcie "Zawisza" Zaruski był już otaczany tak wielkim szacunkiem, że pomimo jego nalegań aby tytułować go kapitanem, młodzież powszechnie zwracała się do niego "Panie Generale". W latach trzydziestych sumiasty generał był czołową postacią w polskim żeglarstwie, zaczynem wielu inicjatyw i niekwestionowanym autorytetem.
Ostatni rejs na "Zawiszy Czarnym" Zaruski kończył w 1939 roku. Generał świadomie zwlekał z wyruszeniem w przygotowany na sierpień 1939 kolejny rejs. Wierny swym zasadom, postanowił nie opuszczać ojczyzny w potrzebie, choć mógł uratować i siebie, i załogę, i statek. Został aresztowany we Lwowie przez NKWD. Zapadł na cholerę i zmarł w 1941, z dala od kraju, w więzieniu NKWD w miejscowości Chersoń.
Jesienią 1997 z inicjatywy Związku Harcerstwa Polskiego urnę z ziemią z grobu gen. Zaruskiego sprowadzono do Polski i złożono na Starym Cmentarzu w Zakopanem. Także w 1997 r. pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

*Dumanów (ukr. Думанів) – wieś na Ukrainie, w obwodzie chmielnickim, w rejonie kamienieckim.
 
 
 
 

Śpiewnik

Folder plików

 

Najnowsze piosenki

więcej
 
na górę