Marsz Pierwszego Korpusu
"Spoza gór i rzek"
(żołnierska)
G C a D7
Spoza gór i rzek wyszliśmy na brzeg.
h e a
Czy stąd niedaleko już,
D7 e A D7
do grających wierzb, malowanych wzgórz?
G C a D7
Wczoraj łach, mundur dziś, ściśnij pas, pora iść.
e E a
Ruszaj, Pierwszy Korpus nasz,
D7 e D7 G
spoza gór i rzek na zachód marsz!
G C a D7
Czekaj, Maryś, nas, niedaleki czas,
h e a
gdy zmora przepadnie zła.
D7 e A D7
Będzie radość aż błyśnie w oku łza.
G C a D7
Nie płacz, Maryś, nie, nie powtórzy się.
e E a
Ruszaj, Pierwszy Korpus nasz,
D7 e D7 G
salut daj na wschód, na zachód marsz!
Będzie wielka Rzecz, Pospolita Rzecz,
potęga wyrośnie z nas.
Na pochwałę wsi, na pochwałę miast.
Na spotkanie dniom szklany stanie dom.
Ruszaj, Pierwszy Korpus nasz,
po tę wielką Rzecz na zachód marsz!
Marsz Pierwszego Korpusu
Członek Awangardy Krakowskiej, 1924-1925 członek redakcji "Almanachu Nowej Sztuki", współpracownik "Zwrotnicy". Był recenzentem filmowym dziennika "Nasz Przegląd". W okresie przedwojennym wydał m. in. zbiór opowiadań "Człowiek w burym ubraniu" (1930) i powieść "Mity rodzinne" (1938).
Po wybuchu II wojny światowej przebywał we Lwowie, gdzie stał się entuzjastą wcielenia ziem polskich do sowieckiej Ukrainy. Publikował m.in. w gadzinówce "Czerwony Sztandar". Od września 1940 r. w Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. W latach 1942-1944 w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR. Od 1943 działacz Związku Patriotów Polskich. Wtedy to napisał słowa "Marszu 1 Korpusu" autorstwa Aleksandra Barchacza (Spoza gór i rzek...) dla żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Wrócił do kraju z 1 Armią Wojska Polskiego, gdzie pełnił funkcję oficera politycznego. Podczas wojny pisał lirykę patriotyczną i polityczną.
W latach powojennych, jeszcze w Lublinie, współpracował z pismem "Rzeczpospolita", organemPKWN. Potem współpracował z "Odrodzeniem", tygodnikami "Kuźnica" i "Nowa Kultura". Jako sekretarz Związku Zawodowego Literatów Polskich, był jednym z głównych propagatorówsocrealizmu i szarą eminencją literatury polskiej. Stefan Kisielewski pisał o nim: (...) stał się politrukiem od sztuki i heroldem socrealizmu. Niszczył nas wszystkich okropnie.[1]. Niemniej pamiętał przy tym o Aleksandrze Wacie, wciąż przebywającym na zesłaniu w ZSRR i pisał memoriały w jego sprawie.
Napisał scenariusze do filmów Ślepy tor (1947) i Niedaleko Warszawy (1954). Był autorem opracowań teoretycznych: Mickiewicz i wersyfikacja narodowa (1951), Przemiany Słowackiego(1955) oraz Esej o wierszu (1964).
W wydrukowanym w 1955 w "Nowej Kulturze" Poemacie dla dorosłych, jako jeden z pierwszych z dawnych piewców nowej epoki podjął próbę rozrachunku z epoką stalinizmu w Polsce (krytykując m.in. socrealizm, fałsz propagandy komunistycznej i demoralizację obyczajową robotników, a zwłaszcza jedno z głównych przedsięwzięć stalinizmu w Polsce - Nową Hutę). Utwór wywołał niesłychany rezonans, egzemplarze pisma sprzedawano na bazarach, a sam utwór masowo kopiowano. Podrażniony aparat partyjny odwołał redaktora czasopisma oraz zainicjował zmasowany atak propagandy. Niemniej echa poematu spowodowały powołanie specjalnej komisji partyjnej i odwołanie zarządu kombinatu oraz dymisję miejscowej organizacji PZPR, a także zmiany na lepsze w warunkach socjalnych pracowników. Sam Ważyk zmienił także swój stosunek do osób, które wcześniej atakował.
W 1957 został członkiem redakcji krajowego miesięcznika "Europa", jednak po zawieszeniu pisma przez komunistyczne władze i wstrzymania druku pierwszego numeru, pod koniec tego roku wystąpił z PZPR w geście protestu. W 1959 został skrytykowany przez Komitet Centralny PZPR m.in. za "wrogą postawę", w specjalnej uchwale partii. W 1964 Adam Ważyk podpisał się pod protestacyjnymListem 34, przeciwstawiającym się łamaniu wolności słowa w PRL. W konsekwencji władze wydały Ważykowi zakaz współpracy z polskim radio i telewizją.
W marcu 1968 ponowił protest, będąc wraz z innymi intelektualistami sygnatariuszem listu do rektora Uniwersytetu Warszawskiego, który bronił praw studentów represjonowanych po sprzeciwie wobec decyzji władz PRL o usunięciu z programu Teatru Narodowego inscenizacji "Dziadów" Adama Mickiewicza. W styczniu 1976 podpisał się także pod Memoriałem 101, krytykującym planowany przez ekipę Edwarda Gierka projekt zmiany Konstytucji PRL (przewidujący m.in. wpis o "wiecznej przyjaźni z ZSRR").
Adam Ważyk tłumaczył poezję francuską (Rimbaud, Apollinaire, Aragon, Éluard), a także dzieła Horacego, Puszkina (Eugeniusz Oniegin),Blaise Cendrarsa, Gerarda de Nervala, oraz Maxa Jacoba.
15 października 1943 r. w stołówce przy sztabie II Dywizji Piechoty odbyła się premiera pierwszego programu Teatru Żołnierza I Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Teatr ten powstał na bazie dawnego Teatrzyku z Tęczą. Autorem widowiska Ławka w Łazienkach był poeta Adam Ważyk, redaktor naczelny „Gazety Oficerskiej”. Widowisko napisane w 1943 r. w Sielcach, kończyło się pieśnią zatytułowaną przez autora Hymn I Korpusu. Odśpiewał ją na proscenium cały zespół aktorski. Muzykę skomponował ppor. Aleksander Barchacz. Było to premierowe wykonanie utworu, który w niedługi czas potem uznany został za czołową pieśń Ludowego Wojska Polskiego i otrzymał tytuł Marsz Pierwszego Korpusu. Kompozytor oparł muzykę na motywach – jak podaje Stanisława Mrozińska na 53 stronicy swej książki Karabin i maska – „(…) starej piosenki z pierwszej wojny światowej ‘Ruszaj, pierwszy Korpus nasz!’ (…)” Aleksander Barchacz nie podtrzymuje tej wersji. Przekonanie o zapożyczeniach
z jakiejś dawnej melodii wojskowej zrodzić się mogło z tego powodu, że zanim został napisany tekst pieśni, już istniał utwór muzyczny i nosił właśnie tytuł Marsz Aliantów. Adam Ważyk „dopasował” słowa do istniejącej muzyki. Marsz ukazał się na łamach frontowej prasy wojskowej „Wolna Polska”, w 1944 r. wszedł do zbiorku Pieśni polskich formacji wojskowych zagranicą – część pierwsza, wydanego w Lublinie nakładem Centrali Wydawniczej przy Państwowym Instytucie Muzycznym, później był drukowany w przeróżnych śpiewnikach, m. in. w Małym śpiewniku żołnierza polskiego, w Pieśniach gniewnych, To idzie młodość itd. Nagrany został także na płytach.
z jakiejś dawnej melodii wojskowej zrodzić się mogło z tego powodu, że zanim został napisany tekst pieśni, już istniał utwór muzyczny i nosił właśnie tytuł Marsz Aliantów. Adam Ważyk „dopasował” słowa do istniejącej muzyki. Marsz ukazał się na łamach frontowej prasy wojskowej „Wolna Polska”, w 1944 r. wszedł do zbiorku Pieśni polskich formacji wojskowych zagranicą – część pierwsza, wydanego w Lublinie nakładem Centrali Wydawniczej przy Państwowym Instytucie Muzycznym, później był drukowany w przeróżnych śpiewnikach, m. in. w Małym śpiewniku żołnierza polskiego, w Pieśniach gniewnych, To idzie młodość itd. Nagrany został także na płytach.
Pierwszy Korpus Polski, PKP, związek taktyczny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, utworzony rozkazem Naczelnego Wodza W. Sikorskiego z dnia 28 IX 1940. Liczył 3498 oficerów i 10 884 żołnierzy. W związku ze spodziewaną inwazją niemiecką otrzymał za zadanie obronę 200-kilometrowego odcinka wybrzeża od Firth of Forth do Montrose w Szkocji.