Prząśniczka
d g d
U prząśniczki siedzą jak anioł dzieweczki,
A d A d
przędą sobie przędą jedwabne niteczki:
C F C F
Kręć się kręć, wrzeciono, wić się tobie wić,
d D g A d
Ta pamięta lepiej, czy jej dłuższa nić.
Poszedł do Królestwa młodzieniec z wiciną,
łzami się zalewał, żegnając z dziewczyną.
Gładko idzie przędza wesołej dziewczynie,
pamiętała trzy dni o wiernym chłopczynie.
Inny się młodzieniec podsuwa z ubocza,
i innemu rada dziewczyna ochocza.
Kręć się, kręć wrzeciono, prysła wątła nić.
Wstydem dziewczę płonie. Wstydź się, dziewczę, wstydź!
(w tonacji e-mol dobre na skrzypce):
e a e
U prząśniczki siedzą jak anioł dzieweczki,
H7 e H7 e
przędą sobie przędą jedwabne niteczki:
D G D G
Kręć się kręć, wrzeciono, wić się tobie wić,
e E a H7 e
Ta pamięta lepiej, czy jej dłuższa nić.
Poszedł do Królestwa młodzieniec z wiciną,
łzami się zalewał, żegnając z dziewczyną.
Gładko idzie przędza wesołej dziewczynie,
pamiętała trzy dni o wiernym chłopczynie.
Inny się młodzieniec podsuwa z ubocza,
i innemu rada dziewczyna ochocza.
Kręć się, kręć wrzeciono, prysła wątła nić.
Wstydem dziewczę płonie. Wstydź się, dziewczę, wstydź!
Lucyna Szczepańska - "Kręć się" (1936)
Prząśniczka — Stanisław Moniuszko
Marek i Wacek Przasniczka
S.Moniuszko-Prząśniczka-Izabela Zając
Prząśniczka
Jan Czeczot (biał. Ян Чачот) herbu Ostoja, ur. 24 czerwca 1796 w Maluszycach koło Nowogródka, zm. 11 sierpnia 1847 w Druskienikach) — polski poeta i etnograf.
Matka - Klara z Haciskich, ojciec - Tadeusz, ekonom. Jan Czeczot kształcił się w Nowogródku - w powiatowej szkole dominikańskiej. Studiował naUniwersytecie Wileńskim - przerwał studia najprawdopodobniej z powodów finansowych, po czym został pisarzem w zarządzie majątków Radziwiłłów.
Jan Czeczot tworzył w epoce romantyzmu zarówno po polsku jak i w "chłopskiej niszczyźnie", którą sam nazywał mową sławiano-krewicką. Czeczot nie uważał, żeby istniał taki język, który dałoby się nazwać białoruskim[2], a ten, w którym opisywał ludowe piosenki nazywał właśnie mową sławiano-krewicką. Mowa ta była, mimo odrzucenia tego postulatu przez Czeczota, kształtującym się wówczas właściwym językiem białoruskim, który nie posiadał jeszcze nawet żadnej gramatyki czy słownika. Wówczas od kilku zaledwie lat najprawdopodobniej istniał w tym języku tylko sporadycznie spotykany katechizm zatytułowany: "Krótkie zebranie nauki chrześcijańskiej dla wieśniaków mówiących językiem polsko-ruskim wyznania rzymskokatolickiego".
Czeczot przez całe życie był zbieraczem folkloru rodzinnej ziemi. Melodię do utworów Czeczota układał Stanisław Moniuszko, co stało się przyczyną ich dużej popularności.
Był sekretarzem Towarzystwa Filomatów, do którego należał między innymi Adam Mickiewicz. Za działalność konspiracyjną skazany został na zesłanie (lata 1825-1841). Został zesłany doUfy, gdzie przebywał do 1831. Został następnie przeniesiony do Tweru a w 1833 do Lepla. Pracował jako sekretarz zarządu Kanału Berezyńskiego. W nagrodę za znakomite opracowanie ustawy dla nawigacji po berezyńskim systemie wodnym zezwolono mu powrócić na Litwę. Przez trzy lata po powrocie z zesłania był bibliotekarzem A.Chreptowicza w Szczorsach. Był przyjacielem Mickiewicza, został wymieniony w dedykacji do trzeciej części Dziadów.
Pierwszy zbiór pieśni ("Piosnki wieśniacze znad Niemna i Dźwiny, niektóre przysłowia i idiotyzmy w mowie sławiano-krewickiej z postrzeżeniem nad nią uczynionymi") wydał w 1837 roku w Wilnie. Łącznie Czeczot wydał aż siedem tomów podobnych "piosnek".
Ballady Czeczota zawiera tzw. "Raptularz Czeczota" znajdujący się w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich.
Autor Prząśniczki — oficjalnego (od 1998) hejnału miasta Łodzi.
Stanisław Moniuszko herbu Krzywda (ur. 5 maja 1819 w Ubielu, zm. 4 czerwca 1872 wWarszawie) – polski kompozytor, dyrygent, pedagog, organista; autor ok. 268 pieśni,operetek, baletów i oper. Do jego najsłynniejszych dzieł należą opery: Halka, Straszny dwór iParia.
Początkowo w kierunku muzycznym kształciła go jego matka. Gdy w 1827 rodzina przyszłego kompozytora przeniosła się do Warszawy, ośmioletni Moniuszko rozpoczął naukę muzyki u Augusta Freyera (czytaj: Frejera), organisty w miejscowym kościele Świętej Trójcy. Po trzech latach rodzina przeprowadziła się do Mińska, gdzie Moniuszko kontynuował naukę u Czesława Stefanowicza. W 1837 wyjechał do Berlina, aby kształcić się muzycznie u Carla Friedricha Rungenhagena, u którego studia ukończył w 1840. Następnie zamieszkał w Wilnie, gdzie działał jako organista, kompozytor, pedagog i organizator życia muzycznego w mieście. W 1858 przeniósł się wraz z rodziną do Warszawy, gdzie objął stanowisko dyrygenta opery. Jednocześnie od 1864 był wykładowcą w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Zmarł na atak serca w 1872. Pogrzeb artysty stał się manifestacją narodową.
Jednym z najlepiej znanych zbiorów jego utworów drobnych jest cykl dwunastu Śpiewników domowych, zawierających pieśni do słów różnych poetów polskich i obcych (w tłumaczeniu polskim) oraz do słów ludowych – w sumie 268 pieśni.
Większość pamiątek po kompozytorze przechowuje Warszawskie Towarzystwo Muzyczne im. Stanisława Moniuszki.
Od 29 lipca 1998 roku, dzięki inicjatywie łódzkiego radnego Andrzeja Jędrzejczaka (ówczesnego wiceprzewodniczącego Rady Miejskiej), „Prząśniczka” została oficjalnym hejnałem Łodzi i jednym z miejskich symboli. Hejnał grany jest codziennie na trąbce o godzinie 12:00 z balkonu Urzędu Miasta Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 104 (w pałacu Juliusza Heinzla). Melodia rozbrzmiewa również o pełnej godzinie jako dźwięk zegara z wieży dawnego Ratusza Miejskiego na łódzkim Placu Wolności.
Łódź już wcześniej kojarzona była z „Prząśniczką”. W 1973 roku – podczas obchodów 550-lecia nadania Łodzi praw miejskich – narodził się pomysł grania tego sygnału muzycznego z wieży dawnego ratusza. Przez wiele lat również łódzki oddział telewizji używał „Prząśniczki” jako charakterystycznego sygnału swojej stacji. Obecnie jako tło muzyczne planszy wywoławczej na początku programów lokalnych w TVP2 wykorzystywana jest mocno zmodyfikowana, nowoczesna wersja tej melodii.
Hejnał Łodzi wykonywany jest na zmianę przez Włodzimierza Miszczaka i Piotra Grabowskiego z Orkiestry Dętej MPK. Utwór wykonywany jest dwukrotnie – najpierw trębacz gra zwrócony w stronę placu Wolności, a później w przeciwnym kierunku – do placu Niepodległości.
